ALACAKLININ SEÇİMLİK HAKLARI

 

ALACAKLININ SEÇİMLİK HAKLARI 

1. Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı

Yukarıda da açıklandığı üzere, temerrüde rağmen alacaklı, her zaman borçludan, borçlanılan edimin aynen ifasını ve gecikme tazminatını talep edebilecektir.[45]

2. Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zararın Tazminini Talep Etmek

Borçlar Kanunu m. 106/II’ de alacaklıya tanınan bir diğer seçimlik hak ise sözleşmeden dönerek menfi zararın tazminini talep etmektir. Alacaklı borçluya aynen ifa ve gecikme tazminatını istemediğini derhal bildirerek sözleşmeden dönebilir.[46] Alacaklı ifadan vazgeçip, sözleşmeden döndüğünü beyan ederse, borç ilişkisi geriye etkili (ex tunc) olarak ortadan kalkacaktır.[47]

Eğer alacaklının ifada menfaati kalmamış ve müspet zararının tazminini istemesi halinde tazminatın ödenip ödenmeyeceği konusunda şüpheleri varsa bu durumda sözleşmeden dönme hakkı, alacaklıyı borçluya karşı koruyacaktır.[48]

Menfi zarar, sözleşmenin kurulamamasından veya geçersiz olmasından doğan zarardır. Bir başka deyişle, sözleşmenin kurulduğuna veya geçerli olarak kurulmuş bulunduğuna duyulan güvenin boşa çıkmasından doğan bir zarar söz konusudur.[49]

TBK m. 108/II gereğince; borçlu temerrüde düşmede kusursuz olduğunu ispat edememesi halinde akdin hükümsüzlüğünden kaynaklanan zararı tazmin etmek zorundadır. Dönme üzerine borçlunun ödeyeceği tazminata konu zarar ise alacaklının uğramış olduğu menfi zarardır.[50] Bir başka deyişle, borçlunun menfi zararı tazmini için kusuru bulunmalıdır.

Menfi zarar, alacaklının fiili zararı ile yoksun kaldığı kârı kapsar.[51] Alacaklının fiili zararını; sözleşmeyi kurmak için yaptığı masraflar (noter, yazışma, telefon, seyahat masrafları, komisyoncuya ödenen bedel); sözleşmeden doğan borçlar ifa edilecek düşüncesi ile yaptığı masraflar (alacaklının malın teslim edileceğini farz ederek depo kiralaması, bir eser sözleşmesinde müteahhidin inşaata başlamak için şantiye kurması, araziyi düzleştirmesi), borçlunun temerrüde düşmesi için bildirmiş olduğu ihtar ve mehil tayini sırasında yapmış olduğu masraflar; edimin iadesi için yapılan masraflar, borçlunun sözleşmeden dönmesi üzerine alacaklının üçüncü kişilere olan borçlarını ifa edememesi nedeniyle ödemek zorunda kaldığı tazminat ve cezai şartları kapsar.[52] Alacaklının menfi zararı kapsamında isteyebileceği yoksun kaldığı kâra verilebilecek klasik örnek ise; dönülen sözleşmenin hüküm ifade ettiğine güvenerek bir başkası ile sözleşme yapma şansını yitirmesidir.[53]

3. Borcun İfa Edilmemesi Nedeniyle Müspet Zararın Tazminini Talep Etmek

Alacaklının müspet zararın tazminini istemesi halinde sözleşme muhafaza edilip, taraflar arasındaki sözleşme ilişkisi devam etmekle birlikte, sözleşmenin içeriği değişecek ve sözleşmenin içerdiği asli edim yükümlülüğü yerine tazminat ödeme yükümlülüğü geçecektir.[54]

Burada, alacaklı sözleşmeden dönmemiştir ve bunun sonucu olarak taraflar edimlerini yerine getirecektir. Ancak, borçlunun ifaya ilişkin ediminin yerini, alacaklı lehine müspet zararın tazmini almaktadır.





Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ KARŞISINDA ALACAKLININ HAKLARI

Resim
Borçlunun Temerrüdü Karşısında Alacaklının Hakları Temerrüt, bir borç ilişkisinde borcun taraflarının kendilerinden beklenen edimleri hukuka aykırı olarak yerine getirmemeleri olarak ifade edilebilir. Borçlunun temerrüdü ve alacaklının temerrüdü olmak üzere iki türü vardır. Borçlu borcunu ya da yükümlülüğünü zamanında ve usulüne uygun şekilde yerine getirmez, borcunu ifada gecikir ise temerrüde düşmüş kabul edilir. Borçlunun temerrüde düşmesi için bazı şartlar aranmaktadır. Öncelikle borcun vadesinin gelmiş olması gereklidir. Alacaklı tarafından borçluya borcu ifa etmesi için ihtarda bulunulması ve borcun ifasının imkânsız olmaması ile birlikte temerrüde düşen borçlunun bu durumda kusurlu olması da gerekir. Karşılıklı borç içeren sözleşmelerde borçlunun temerrüde düşmesi hâlinde doğan sonuçlar Türk Borçlar Kanunu’nun 125. ve 126. maddelerinde düzenlenmiştir. Temerrüde düşen borçlu karşısında Kanun alacaklıya bazı seçimlik haklar tanımıştır. 6098 sayılı Kanununun “Seçimlik Haklar” b...
Devamı

SÖZLEŞMEDEN DÖNME VEYA FESİH

Resim
SÖZLEŞMEDEN DÖNME   Ani edimli borç ilişkilerindeki eski hale iadeyi sağlamaya yönelik tek yanlı işleme dönme denir”. Dönme hakkı bozucu yenilik doğuran haklardandır; bu hakkın kullanılması var olan bir hukuksal ilişkiyi ortadan kaldırır. Borçlunun temerrüdünde, alacaklının sözleşmeden dönme seçimlik hakkını kullanmasıyla sözleşme geriye etkili olarak sona erer. Sözleşmeden dönülmesi üzerine her iki tarafın asli edimlerini ve buna bağlı fer’ilerini yerine getirmesi borcu sona erer ve verilenlerin de iadesi gerekir   FESİH Sürekli borç ilişkilerinde ise durum farklıdır. Kira gibi sürekli borç ilişkilerinde geçmişe değil ileriye etkili fesih mümkündür.58 Fesih anına kadar ki döneme ilişkin borçlara dokunulmayacak, bu andan sonrası için borç ilişkisi ortadan kalkacaktır. Karşılıklı iade talepleri de ancak fesih sonrası döneme ait bir edim yerine getirilmişse söz konusu olacaktır.   Türk Borçlar Kanunu uyarınca her iki tarafa da borç yükleyen akitlerde borçlun...
Devamı

TİCARET HUKUKU

Resim
 Ticaret Hukuku Nedir  | Ticaret Hukuku Avukatı Şanlıurfa Ticaret Hukuku Nedir?  Ticaret hukuku, bireyler ve işletmeler arasındaki ticari ilişkileri, alışverişleri ve hukuki problemleri düzenleyen hukuk dalıdır. Ticaret hukukunun alanları; şirketler hukuku, ticari işletme hukuku, taşıma hukuku, kıymetli evrak hukuku, deniz ticaret hukuku, sermaye piyasası hukuku, fikri mülkiyet hukuku, rekabet hukuku, sigorta hukuku gibi hukuk dallarına ayrılmaktadır. Ticaret hukukunun ilgilendiği üç unsur vardır; Tüzel kişiler ve Tacirler, Ticaret işletmeleri Ticaret işleten dernekler ve vakıflardır. Ticaret Hukuku Nedir  | Ticaret Hukuku Avukatı Şanlıurfa [njwa_button id="7336"] Ticari işletme Nedir?  Ticari işetme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir. Tacir Nedir?  Bir ticari işletmeyi, kısmen de olsa, kendi adına işleten kişiye tacir denir. Bir ticari iletmeyi açt...
Devamı